Бүген Бөтендөнья сәламәтлек саклау оешмасы чыгарган доклад күрсәткәнчә, 99%дөнья халкы сулыш алабу БСО һава сыйфаты чикләреннән артып, аларның сәламәтлегенә куркыныч тудыра, һәм шәһәрләрдә яшәүчеләр начар кисәкчәләр матдәләре һәм азот диоксиды белән начар дәрәҗәдә сулыш алалар, аз һәм урта керемле илләрдә кешеләр иң зур зыян күрәләр.
Докладта 117 илнең 6000 дән артык шәһәре һава сыйфатын күзәтә, бу рекордлы сан.Бөтендөнья сәламәтлек саклау оешмасы казылма ягулык куллануны чикләү һәм һаваның пычрану дәрәҗәсен киметү өчен башка практик чаралар күрү мөһимлегенә басым ясый.
Яхшы кисәкчәләр матдәсе һәм азот газы
Азот газы - шәһәрнең пычраткыч матдәсе һәм матдә һәм озон кисәкчәләре өчен прекурсор.БСОның һава сыйфаты мәгълүмат базасының 2022 яңартуы беренче тапкыр азот диоксидының (NO2) еллык уртача концентрацияләрен җир нигезендә үлчәү белән таныштыра.Яңарту шулай ук диаметры 10 микронга (PM10) яки 2,5 микронга (PM2.5) тигез булган кисәкчәләр матдәсен үлчәүне үз эченә ала.Бу ике төр пычраткыч матдәләр, нигездә, казылма ягулыкны яндыру белән бәйле.
Airава сыйфаты буенча яңа мәгълүмат базасы бүгенге көнгә кадәр иң киң, һаваның пычрануы.Тагын 2000 шәһәр / кеше торак пунктлары хәзерге вакытта кисәкчәләр матдәләре, PM10 һәм / яки җир өстендә мониторинг мәгълүматларын яздыраларPM2.5соңгы яңарту белән чагыштырганда.Бу 2011-нче елда мәгълүмат базасы эшли башлаганнан бирле докладлар санының якынча алты тапкыр артуын күрсәтә.
Шул ук вакытта, һаваның пычрануы кеше организмына китергән зыян өчен дәлилләр базасы тиз үсә, күпчелек һаваны пычратучы матдәләр хәтта бик түбән дәрәҗәдә дә зур зыян китерә ала.
Аерым матдәләр, аеруча PM2.5, үпкәләргә үтеп, канга керә ала, йөрәк-кан тамырлары, цереброваскуляр (инсульт) һәм сулыш системаларына тәэсир итә.Яңа дәлилләр шуны күрсәтә: кисәкчәләр матдәсе башка органнарга тәэсир итә һәм башка авырулар китерә ала.
Тикшеренүләр күрсәткәнчә, азот диоксиды сулыш авырулары, аеруча астма белән бәйле, нәтиҗәдә сулыш симптомнары (йөткерү, сулыш алу яки сулыш алу авыр), больницаларда һәм ашыгыч ярдәм бүлмәләрендә булу.
"Фоссил ягулыгының югары бәяләре, энергия куркынычсызлыгы һәм һаваның пычрануы һәм климат үзгәрүенең икеләтә сәламәтлек проблемаларын чишү ашыгычлыгы фоссил ягулыгына бәйле булмаган дөнья төзелешен тизләтергә кирәклеген күрсәтә", диде БСО генераль директоры Тедрос Аданом Гебрейес.
Яхшырту чараларыһава сыйфатыһәм сәламәтлек
Кем һава сыйфатын яхшырту өчен чаралар күрү өчен тиз һәм көчәйтелгән чаралар күрергә чакыра.Мәсәлән, БСОның һава сыйфаты буенча соңгы күрсәтмәләренә туры китереп, милли һава сыйфаты стандартларын кабул итү яки яңадан карау һәм тормышка ашыру.Пешерү, җылыту һәм яктырту өчен чиста көнкүреш энергиясенә күчүгә булышлык итү;Куркынычсыз һәм арзан җәмәгать транспорты системаларын һәм җәяүлеләрне - һәм велосипедта чиста челтәрләр төзү;Автомобильләр чыгару һәм эффективлык стандартларын кертү;Автомобильләрне мәҗбүри тикшерү һәм тоту;Энергияне сак тотучы торак һәм энергия җитештерүгә инвестицияләр;Сәнәгать һәм муниципаль калдыклар белән идарә итүне камилләштерү;Авыл хуҗалыгы калдыкларын яндыру, урман янгыннары һәм күмер җитештерү кебек агро-урман эшчәнлеген киметү.
Күпчелек шәһәрләрдә азот газы белән проблемалар бар
Airава сыйфатын күзәтүче 117 ил арасында, югары керемле илләрдәге шәһәрләрнең 17 проценты PM2.5 яки PM10 өчен БСО һава сыйфаты күрсәтмәләреннән түбән.Аз һәм урта керемле илләрдә шәһәрләрнең 1% тан кимрәк һава сыйфаты өчен БСО тәкъдим иткән бусагага туры килә.
Глобаль дәрәҗәдә, аз һәм урта керемле илләр һаман да глобаль уртача белән чагыштырганда зарарсыз кисәкчәләр матдәләренә күбрәк тәэсир итәләр, ләкин NO2 формалары аерылып тора, бу югары һәм түбән һәм урта керемле илләр арасында аз аерманы күрсәтә.
Яхшыртылган мониторинг кирәк
Европа һәм, билгеле бер дәрәҗәдә, Төньяк Америка һава сыйфаты турында иң киң мәгълүматлы төбәкләр булып кала.PM2.5 үлчәүләре аз һәм урта керемле илләрдә әле мөмкин булмаса да, алар 2018-нче елда соңгы мәгълүмат базасын яңарту һәм бу яңарту арасында сизелерлек яхшырдылар, һәм бу илләрдә тагын 1500 кеше торак пункты һава сыйфатын күзәтә.
Пост вакыты: 24-2023 август